ส่องเทคโนโลยี Fibroscan พาตับไปหาหมอ ไม่ต้องรอให้ปวดตับ!!!

“นอนราบ ยกแขนไว้เหนือศีรษะ ขาขวาไขว้ทับขาซ้ายนะคะ ทำท่าเหมือนปลาโลมา โค้งตัวนิดนึงค่ะ” คุณพยาบาลพูดไปยิ้มไป  แล้วช่วยจัดท่าให้จนเข้าที่

รอสักครู่ คุณหมอสาวสวยเข้ามา สวัสดี นั่งลง แล้วหยิบเครื่องมือ ก่อนบอกว่า “เดี๋ยวหมอทำ Fibroscan ให้นะคะ เรามาดูสุขภาพตับกัน  ไม่เจ็บค่ะ จะรู้สึกเหมือนมีอะไรมาเคาะๆ นิดนึง”

หมอทาเจลที่หัวเครื่องมือแล้วจิ้มมาตรงชายโครง ระหว่างซี่โครง ระหว่างนั้นก็อธิบายไปด้วยว่า เครื่องนี้จะส่งคลื่นความถี่สูงผ่านช่องระหว่างซี่โครงเข้าไปที่ตับ  คนไข้จึงต้องโค้งตัวเป็นปลาโลมา เพื่อให้ซี่โครงแต่ละซี่ถ่างห่างออกให้คลื่นความถี่สูงลอดเข้าไปได้เพื่อดูว่าตับของเราเป็นอย่างไร  สำหรับคนที่เนื้อเยอะอาจจะดูยากหน่อยเพราะคลื่นต้องผ่านชั้นไขมันหนา ส่วนคนผอมอาจจะยากไปอีกแบบคือช่องว่างระหว่างซี่โครงมีน้อยและอาจจะหาตำแหน่งที่จะส่งคลื่นเข้าไปได้ยากหน่อย

เวลาที่คลื่นความถี่สูงถูกยิงออกมาจากเครื่อง รู้สึกเหมือนโดนเคาะที่สีข้าง อารมณ์เหมือนเวลาหมอเอาไม้ที่มียางสามเหลี่ยมมาเคาะเข่าดูการตอบสนองอัตโนมัติ หนึ่ง... สอง... สาม... อึดใจเดียวหมอก็เก็บภาพตับไว้ได้ 10 ช็อตตามต้องการ

“เสร็จแล้วค่ะ สักครู่มาดูผลกันนะคะ”  คุณหมอบอกก่อนออกจากห้องไป ปล่อยให้พยาบาลเข้ามาช่วยเช็ดเจลที่สีข้างออกให้

แค่นี้เองสำหรับการตรวจสุขภาพตับด้วย Fibroscan ง่ายดายเหลือเกิน ไม่ถึง 10 นาทีก็เสร็จ ไม่ต้องเจาะเอาเนื้อตัวไปตรวจ ไม่เจ็บ เสร็จปั๊บรู้ผลทันที

สำหรับสเครื่อง Fibroscan จะวัดอยู่ 2 เรื่อง คือ ไขมันกับพังผืดในตับ เพราะสองสิ่งนี้คือตัวการที่ทำให้ตับแข็ง ซึ่งไม่ได้แปลว่าตับกลายเป็นหิน แต่หมายถึงว่าไขมันเข้าไปแทรกและพังผืดจะยึดเนื้อตับให้มีความยืดหยุ่นน้อยลง เนื้อตับแข็งขึ้น ทำให้ตับขาดประสิทธิภาพในการกรองของเสียออกจากเลือด การขจัดสารพิษตกค้างจากอาหารที่เรารับประทานเข้าไป กำจัดเชื้อโรคออกจากเลือดได้น้อยลง

ถามว่าทำไมอยู่ดีๆ เกิดจะอยากไปตรวจตับขึ้นมา ไม่ใช่ขาก๊งวงเหล้า ไม่มีความเสี่ยงตับแข็ง คำตอบคือ ไม่ดื่มแอลกอฮอล์ก็เสี่ยงเป็นตับแข็งได้ โดยเฉพาะสำหรับคนที่น้ำหนักตัวมาก ยิ่งคนที่มีเส้นรอบพุงมากๆ ยิ่งมีความเสี่ยงมาก คนที่ชอบรับประทานของทอด ฟาสต์ฟู้ดส์ ของหวาน เพราะอาหารเหล่านี้จะถูกเปลี่ยนเป็นไขมันไปพอกที่ตับได้ง่าย  ... อ่า... การกดสั่งกาแฟเย็น ชาเขียวปั่นใส่วิปครีมมากินที่บ้านแทบทุกวันช่วงโควิด เย็นชื่นใจคลายร้อนช่วงหน้าร้อน  นี่ก็เพิ่มความเสี่ยงสินะ

ไม่มีอาการผิดปกติอะไรไม่ใช่เหรอ ...ก็ไม่มีนะ แต่ตับแข็งในระยะแรกๆ  ไม่มีอาการอะไรแสดงให้เห็น ผลตรวจเลือดก็บอกไม่ได้ว่าตับแข็ง กว่าจะเริ่มมีอาการ เช่น ตัวเหลือง อ่อนเพลีย คลื่นไส้ เหนื่อยง่าย น้ำหนักลด สับสน เป็นต้น นั่นแปลว่าอาการไปไกลมาก อาจจะรักษาหรือฟื้นฟูตับไม่ทันแล้ว  การตรวจด้วยวิธีทำ Fibroscan จึงเป็นทางเลือกที่ดี สะดวก และทำให้เห็นสภาพของตับได้ค่อนข้างชัดเจน

ค่าการวัดพังผืดในเนื้อตับ ได้คะแนนต่ำกว่า 7 และปริมาณไขมันในตับต่ำกว่า 248 ถือว่าผ่านฉลุย ถ้าเกินกว่านั้นต้องเริ่มระวังอาหาร เลือกอาหารที่ดีต่อสุขภาพ และออกกำลังกายมากขึ้น ซึ่งช่วยฟื้นฟูตับได้

“ผลตรวจดีนะคะ ยังอยู่ในเกณฑ์ปกติทุกอย่างค่ะ แต่ควรดูแลสุขภาพ เลือกอาหารที่ไขมันต่ำ หวานน้อย ไม่ดื่ม ออกกำลังกายสม่ำเสมอ และมาตรวจตับเป็นประจำนะคะ อย่างน้อยทุกๆ สองปี” คุณหมอบอก

ฟังแล้วสบายใจ ไปหากาแฟเย็นกินสักแก้วได้ละ

 

 

ขอขอบคุณข้อมูลจาก คุณหมอทิวาพร ธรรมมงคล หมอผู้เชี่ยวชาญทางเดินอาหารและตับ โรงพยาบาลสมิติเวช ชลบุรี