จากโกโก้น่านสู่ธุรกิจเพื่อสังคมระดับชาติ จุฬาฯ นำทีมสร้างนวัตกรรม

เดี๋ยวนี้ เราจะเห็นคนรุ่นใหม่ และลูกหลานเกษตรกรหันมาสนใจมาทำวิสาหกิจเพื่อสังคม หรือที่เรียกกันสั้นๆ ว่า SE (Social Enterpise) กันมากขึ้น โดยเฉพาะในภาคการเกษตรและการท่องเที่ยวแบบยั่งยืน แต่ก็ไม่ง่ายที่จะฝ่าฟันเพื่อให้ยืนหยัดอยู่รอดได้ เพราะยังขาดการสนับสนุนอย่างเป็นระบบจากภาครัฐ ดังนั้น จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย จึงร่วมมือกับ หน่วยบริหารและจัดการทุนด้านการพัฒนาระดับพื้นที่ (บพท.) ริเริ่ม “โครงการบ่มเพาะและการก่อตั้งกองทุนสนับสนุนธุรกิจเพื่อสังคมแห่งชาติ” ซึ่งเป็นระบบนิเวศรูปแบบใหม่เพื่อการดำเนินกิจการเพื่อสังคม 

ศ.ภญ.ดร.พรอนงค์ อร่ามวิทย์ รองอธิการบดี จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย บอกว่า สำนักงานคณะกรรมการศึกษาวิจัยทรัพยากรการเกษตร (The Office of the Commission on Agricultural Resource Education) หรือ OCARE ทำวิจัย และส่งเสริมกรทำกิจการเพื่อสังคมมานานแล้ว โดยเฉพาะโกโก้ แต่ความร่วมมือกับ บพท. ทำให้ยกระดับเป็นแพลตฟอร์มระดับชาติสำหรับวิสาหกิจเพื่อสังคม (National Social Enterprise Platform) แห่งแรกในประเทศไทย             

แพลตฟอร์มนำร่องนี้จะบ่มเพาะผู้ที่สนใจและดำเนินกิจการเพื่อสังคมอย่างจริงจัง รวมทั้งให้ทุนเริ่มต้น (Seed Fund) ซึ่งผู้เข้าอบรมจะได้ความรู้ทั้งเรื่องโมเดลธุรกิจ การบริหารจัดการ การตลาด ไปจนถึงการแปรูปผลิตภัณฑ์ โดยจุฬาฯ เปิดให้มหาวิทยาลัยอื่นๆ สามารถเข้ามาร่วมโครงการ รวมไปถึงกองทุนทั้งในประต่างประเทศที่ส่งเสริมสนับสนุนกิจการเพื่อสังคม (Social Impact Fund) เพื่อขยายผลต่อไปในอนาคต 

ด้าน รศ.ดร.ปุ่น เที่ยงบูรณธรรม รองผู้อำนวยการ ฝ่ายแผนและยุทธศาสตร์องค์กร บพท. ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (กสว.) ที่มีบทบาทจัดการทุนเชิงพื้นที่ เล่าว่า ปีนี้ บพท. ได้ปรับยุทธศาสตร์การสนับสนุนทุนวิจัยใหม่ โดยเรากำลังตามหาซับพลายเชนใหม่ เพราะแต่ละพื้นที่มีศักยภาพไม่เหมือนกัน และดูว่าพืชเศรษฐกิจตัวไหนที่จะไปต่อได้ในระบบเซรษฐกิจยุคใหม่ เช่น น่านมีศักยภาพเรื่องโกโก้ ขณะที่ สระบุรี มีโอกาสการพัฒนาพืชพลังงาน เป็นต้น 

บพท. กับ จุฬาฯ เรากำลังจะวางโครงสร้างพื้นฐานด้านซับพลายเชนใหม่ด้วยกัน ซึ่ง บพท. กำลังตามหาระบบเศรษฐกิจใหม่ที่อยู่บนพื้นฐานของ Cluster Development และหนึ่งในหัวใจสำคัญของการจัดการ Cluster Development ก็คือ strategic fund 

ดร.ปุ่น บอกว่า จริงๆ แล้ว วิสาหกิจเพื่อสังคมของไทยเก่ง แต่ระบบนิเวศที่จะสนับสนุนยังไม่พอ ยังขาดผู้จัดการคลัสเตอร์ เงินทุน การบ่มเพาะผู้ประกอบการ และการส่งเสริมเพื่อเร่งการเติบโต ฉะนั้น การสร้างระบบนิเวศที่เหมาะสมสำหรับแต่ละคลัสเตอร์จึงมีความสำคัญมาก แต่ละพื้นที่ต้องชัดว่ามีความโดดเด่นในเรื่องอะไร โดยสิ่งที่บพท. ต้องผลักดันก็คือ market segment ต้องชัดเจน ผู้ที่ทำกิจการเพื่อสังคมก็ต้องเป็นคนในพื้นที่ หรือเป็นคนไทย และมีกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.)เข้ามาสนับสนุนด้านเทคโนโลยี

โอกาสโกโก้ไทย

การวิจัยและพัฒนาโกโก้ถือเป็นผลงานที่โดดเด่นของเกษตร จุฬาฯ หรือ OCARE โดยได้รับการสนับสนุนทุนจาก บพท. ในการทำโครงการโกโก้ที่จังหวัดน่านเมื่อ 2 ปีที่แล้ว เพื่อใช้เป็นพื้นที่เรียนรู้สำหรับนักวิจัย ครู และนักศึกษา

ผศ.ดร.ธัญศิภรณ์ ณ น่าน วิศวกรสิ่งแวดล้อม ซึ่งผันตัวเองมาทำวิจัยโกโก้ตั้งแต่เริ่มต้น เล่าว่า เกษตร จุฬาฯ ไม่ได้มองแค่ฝั่งการผลิต แต่มองการบริหารจัดการแบบองค์รวม โดยเราพยายามหา pain points และพัฒนา value chain ใหม่ๆ ซึ่งน่านกลายเป็นเมืองที่ปลูกโกโก้มากที่สุดในประเทศ ทั้งที่ภูมิประเทศอาจจะไม่เอื้อมากนักเมื่อเทียบกับพื้นที่ราบในภาคกลาง ใต้ ตะวันออก แต่เราก็ต้องพยายามแก้โจทย์ว่าทำแบบไหนจึงจะคุ้มค่า 

การทำงานวิจัยของจุฬาฯ จะเป็นการสร้างระบบนิเวศทางวิชาการ โดยมีอาจารย์จากคณะวิศกรรมศาสตร์ เภสัชศาสตร์ และ พาณิชศาสตร์และการบัญชี นำองค์ความรู้และประสบการณ์มาช่วยกัน ถือเป็นการบูรณาการศาสตร์ต่างๆ มาแก้โจทย์ชุมชน และทำให้เกิดการพัฒนานวัตกรรมอย่างต่อเนื่อง

ปัจจุบัน จุฬาฯ ได้ขยายการวิจัยและพัฒนาโกโก้ไปใน 13 จังหวัดทั่วประเทศ เพื่อให้มีการยกระดับมาตรฐานโกโก้ไทยตั้งแต่ต้นน้ำ กลางน้ำ และปลายน้ำ เนื่องจากเกษตรกรส่วนใหญ่ยังขาดความรู้ในการพัฒนาคุณภาพการผลิต การทำธุรกิจ การแปรรูปที่ตอบโจทย์เทรนด์ของตลาด ไปจนถึงการปรับตัวจากผลกระทบโลกร้อน

Audiva แบรนด์คราฟต์ช็อกโกแลตจากอำเภอสารภี จ.เชียงใหม่ เป็นหนึ่งในวิสาหกิจเพื่อสังคมที่เข้าร่วมการบ่มเพาะกับจุฬาฯ ตั้งแต่ปี 2565 จนปัจจุบัน กลายเป็นศูนย์เรียนรู้และสามารถขยายเครือข่ายผู้ปลูกโกโก้ใน 13 อำเภอของเชียงใหม่ 

นอกจากเป็นศูนย์กลางรับซื้อเมล็ดโกโก้ดิบจากเกษตรกรแล้ว Audiva ยังเปิดคอร์สอบรม"อบรมทั้งขั้นตอนการผลิต (Cacao Farming & Bean Processing) ตั้งแต่กระบวนการปลูก ดูแลต้นคาเคา การหมัก การตาก เพื่อให้ได้เมล็ดโกโก้ตามคุณภาพที่ตลาดต้องการ รวมถึงการจัดการแก้ปัญหาต่างๆ  และคอร์สอบรมสำหรับผู้ที่ต้องการแปรรูปจากเมล็ดโกโก้ เช่น โกโก้นิบส์ โกโก้แมส ช็อกโกแลต และโกโก้ผง โดยเปิดอบรม ทั้ง 2 แห่ง คือ สวนโกโก้ วัน ฟาร์ม อ.สารภี และ ร้านออดิว่า เวิร์คชอป คาเฟ่ อ.หางดง จ.เชียงใหม่

 

#SocialEnterprise #จุฬาฯนวัตกรรม #บพท #โกโก้ไทย #เกษตรยั่งยืน