สถาบันระดับโลกเกรงการก่อสร้างคอนโดติดพระตำหนักปลายเนินจะสร้างความเสียหายต่อมรดกของชาติ

        สมาคมสถาปัตยกรรม วิทยาลัยสถาปัตยกรรมแห่งกรุงลอนดอน (The Architectural Association School of Architecture in London) หรือ AA ซึ่งเป็นวิทยาลัยสถาปัตยกรรมที่เก่าแก่และมีชื่อเสียงที่สุดแห่งหนึ่งของโลกได้ส่งจดหมายเตือนเรื่องการก่อสร้างคอนโดติดพระตำหนักปลายเนิน มีความเสี่ยงสูงที่จะทำให้มรดกทางวัฒนธรรมอันล้ำค่าของไทยถูกทำลายถาวรโดยไม่มีสิ่งใดมาทดแทนได้

        มาร์ก คัสซินส์ ผู้อำนวยการสำนักประวัติศาสตร์และทฤษฎีสถาปัตยกรรมของสมาคมสถาปัตยกรรม วิทยาลัยสถาปัตยกรรมแห่งกรุงลอนดอน หรือ AA ให้ความคิดเห็นหลังได้รับทราบว่าโครงการคอนโดมิเนียมแห่งหนึ่งที่มีความสูงกว่า 30 ชั้นจะสร้างขึ้นริมถนนพระราม 4 ติดกับพระตำหนักปลายเนินอันเคยเป็นที่ประทับของสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ หรือสมเด็จครู โดยได้ผ่านขั้นตอนการประเมินผลกระทบสิ่งแวดล้อม (อีไอเอ) ไปแล้ว เมื่อวันที่ 5 พฤศจิกายนพ.ศ. 2561

       “ประเด็นสำคัญที่ผมต้องการกล่าวถึงคือในส่วนที่เกี่ยวข้องกับการยื่นคำขอเพื่อรับการอนุมัตินั้น บางครั้งการก่อสร้างที่ได้รับการอนุมัติก็ก่อให้เกิดผลเสียกับสิ่งปลูกสร้างหรือที่ตั้งของสิ่งปลูกสร้างนั้น ที่สำคัญคือพระตำหนักของสมเด็จฯ มีความสำคัญมากเกินจะประมาณค่าได้หากได้รับความเสียหาย ประเด็นปัญหาที่จะเกิดขึ้นคงมิใช่ว่าจะใช้วิธีการซ่อมแซมอย่างไรให้ดีดุจเดิม แต่คือการที่สิ่งปลูกสร้างที่มีคุณค่าอนันต์ได้ถูกทำลายไปจากวัฒนธรรมไทยไม่ว่าทั้งหมดหรือเพียงบางส่วน”

        มาร์ก อธิบายต่อว่า โครงสร้างของพระตำหนักปลายเนินนั้นไม่ได้ถูกออกแบบมาให้ทนต่อแรงสั่นสะเทือนที่เกิดจากการก่อสร้างที่มีขนาดใหญ่และอยู่ในบริเวณใกล้กับตัวพระตำหนักมาก และยังไม่เคยมีหน่วยงานใดวิเคราะห์อย่างจริงจังว่าแรงสั่นสะเทือนจากการสร้างโครงการขนาดใหญ่เช่นนี้ จะมีผลกระทบต่อโครงสร้างของพระตำหนักมากน้อยเพียงใด รวมทั้งยังได้ให้ข้อสังเกตว่า 

        การดำเนินการยื่นขออนุมัติอีไอเอในครั้งนี้ดำเนินไปโดยมิได้นำประเด็นด้านความปลอดภัยของโครงสร้างพระตำหนักมาพิจารณาให้ละเอียด รอบคอบแต่อย่างไร

       

        “หากไม่พบว่าได้มีการทดสอบและวิเคราะห์ความเสียหายที่อาจเกิดต่อพระตำหนักและที่ดินของสมเด็จฯ  จึงมีความจำเป็นเร่งด่วนที่จะต้องดำเนินการ และควรชะลอการก่อสร้างออกไปจนกว่าจะได้มีการทดสอบและวิเคราะห์ความเสี่ยงดังกล่าวจากหน่วยงานอิสระ การดำเนินการดังกล่าวถือเป็นเพียงเรื่องเล็กน้อยเมื่อเทียบกับความเสียหายอย่างร้ายแรงที่อาจเกิดต่อโครงสร้างพระตำหนักและที่ดินของสมเด็จฯ ซึ่งถือเป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่ไม่อาจมีสิ่งใดมาทดแทนได้โดยแท้จริง” มาร์กกล่าวสรุป

        พระตำหนักปลายเนินเป็นสถานที่ตั้งของมูลนิธินริศรานุวัดติวงศ์ ซึ่งจัดตั้งขึ้นเพื่อมอบ “รางวัลนริศ” เพื่อให้เป็นเกียรติและสนับสนุนค่าใช้จ่ายแก่นิสิต นักศึกษาและนักเรียนจากทั่วประเทศในการศึกษา เรียนรู้ และวิจัยศิลปะไทยทุกแขนง ไม่ว่าจะเป็นคีตศิลป์ นาฏศิลป์ จิตรกรรม และสถาปัตยกรรม มาเป็นเวลามากกว่า 50 ปี เพื่อส่งเสริมศิลปินที่มีความรู้ความสามารถให้สืบสานงานศิลป์คู่กับแผ่นดินไทย

       ในขณะนี้สมาชิกราชสกุลจิตรพงศ์ ซึ่งเป็นพระทายาทในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ ได้กำหนดแผนที่จะปรับปรุงพระตำหนักสำคัญหลังนี้ให้เป็นแหล่งเรียนรู้ที่ประชาชนทั่วไปสามารถเข้าเยี่ยมชมและศึกษาได้ เนื่องจากเล็งเห็นว่าพระตำหนักปลายเนินเป็นอาคารที่ควรค่าแก่การอนุรักษ์และยังเป็นสถานที่ที่จะเอื้อประโยชน์ต่อการศึกษาวิจัยต่อไปในอนาคต

        พระทายาทในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ หรือสมเด็จครู ได้วางผังแม่บทอนาคตของ บ้านปลายเนินด้วยการจัดทำทะเบียนภาพแบบร่างฝีพระหัตถ์ ศิลปวัตถุโบราณที่ทรงสะสม และข้าวของเครื่องใช้ในชีวิตประจำวันส่วนพระองค์ อีกทั้งเตรียมการซ่อมแซมและอนุรักษ์อาคารสำคัญภายในบริเวณทั้งหมด ได้แก่ ตำหนักไทย ตำหนักตึก เรือนคุณย่า และเรือนละคร ด้วยความตั้งใจว่าจะได้อนุรักษ์เพื่อเปิดเป็นพิพิธภัณฑ์ ศูนย์เรียนรู้ และสถานที่อบรมซึ่งสาธารณชนทั่วไปสามารถเข้าชมและศึกษาได้ในวันข้างหน้า