ชมพิพิธภัณฑ์พระพุทธรูปไม้ที่ดีที่สุด วัดศรีดอนคำ อ.ลอง แพร่

        ​คนไทยนิยมสร้างพระพุทธรูป ผิดกับพม่าที่นิยมสร้างเจดีย์ บ้านเราจึงมีพระพุทธรูปใหญ่น้อยมากที่สุดในโลก ทั้งองค์เล็กองค์ใหญ่ ทั้งทำด้วยโลหะ ดิน (เผา) และ “ไม้” พระพุทธรูปไม้เป็นพระพุทธรูปที่นิยมสร้างกันแถบล้านนาและล้านช้าง รวมถึงภาคอีสานของไทยซึ่งเคยอยู่ภายใต้อิทธิพลของอาณาจักรล้านช้างมายุคหนึ่งด้วย

        ​พระพุทธรูปไม้สร้างด้วยฝีมือช่างราชสำนัก (ช่างหลวง) ก็มี สร้างด้วยฝีมือช่างชาวบ้านก็มาก จุดประสงค์ก็คือเอาไว้สืบต่อพระศาสนา (ในรูปพระพุทธรูป) เพื่อให้เป็นอานิสงค์แก่ผู้ทำถวาย

​        ความต่างของช่างหลวงกับช่างราษฎร (ชาวบ้าน) ก็คือ ฝีมือของช่างหลวงจะงดงามกว่าลงตัวกว่า ได้สัดส่วนกว่า ส่วนฝีมือช่างราษฎรหรือช่างฝีมือชาวบ้านก็จะไม่สมส่วนเท่าใดนัก พุทธศิลป์ก็ไม่ได้งดงามเท่าช่างพวกแรก

​        อำเภอลอง ในอดีตเป็นเมืองที่สำคัญของภาคเหนือ เพราะมีหลักฐานทางประวัติศาสตร์มากมายและที่สำคัญคือเคยเป็นแหล่งผลิตเหล็กที่สำคัญของพื้นที่ ที่นี่มีช่างวาดภาพฝาผนังโบสถ์ยุคเดียวกับช่างที่วาดภาพกระซิบรักในโบสถ์วัดภูมินทร์จังหวัดน่าน

        พิพิธภัณฑ์วัดศรีดอนคำ นับได้ว่าเป็นพิพิธภัณฑ์พระพุทธรูปไม้ที่ดีที่สุด ด้วยจัดวางอย่างมีระเบียบและมีแสงสีที่ดีในการจัดวาง น่าเชื่อว่าเป็นที่รวบรวมพระพุทธรูปไม้ที่มากและดีที่สุดแห่งหนึ่งของประเทศไทย พระพุทธรูปไม้ดังกล่าวสร้างโดยฝีมือช่างชาวบ้านท้องถิ่นทั้งสิ้น พุทธศิลป์จึงไม่ได้งดงามเท่าช่างหลวงแบบเชียงใหม่ที่ลงตัวในเรื่องสัดส่วนและศิลปะ

       

         การสร้างและการบริหารจัดการทั้งหมดดำเนินการโดยวัดภายใต้คำแนะนำของอาจารย์โกมล พานิชพันธุ์เจ้าของพิพิธภัณฑ์ผ้าโบราณของอำเภอลอง

        พระพุทธรูปไม้องค์สำคัญคือพระเจ้าพร้าโต้ พระเจ้าพร้าโต้แกะสลักด้วยไม้สักตั้งแต่พ.ศ.2236 แกะสลักด้วยพร้าโต้เพื่อให้เป็น “พระเจ้าทันใจ” (คือสร้างให้เสร็จภายใน 1 วัน) การสร้างในครั้งนั้นสร้างขึ้นทั้งหมด 5 องค์ ใหญ่ 1 เล็ก 4 ปัจจุบันเหลืออยู่ที่วัดเพียง 3 องค์ ด้วยองค์หนึ่งถูกโจรกรรมไป อีกองค์หนึ่งถวายสมเด็จย่าไปอยู่ที่ไร่แม่ฟ้าหลวงอีก 1 องค์ นอกนั้นอีกประมาณ 1,000 องค์ได้ถูกจัดวางอยู่ในตู้อย่างสวยงาม

        ในพิพิธภัณฑ์ดังกล่าว ไม่เพียงแต่จะมีพระพุทธรูปไม้เท่านั้น ยังมีพระพุทธรูปพระพุทธเจ้าเงิน พระพุทธเจ้าทอง (พระพุทธรูปที่บุด้วยทองและเงิน) พระเจ้าแก้วเมืองลอง (แกะจากแก้วป่งข่ามที่มีอยู่ในย่านลำปาง แพร่) พระเจ้าเชียงตุง (สร้างด้วยดินเผา) พระเจ้าหน้าคำ (สร้างด้วยทองคำ) พระเจ้าที่สร้างด้วยงาช้างและพระเจ้าที่สร้างด้วยการวาดหลังกระจกด้วย

        นอกจากพระพุทธรูปแล้ว ในพิพิธภัณฑ์ยังมีเครื่องใช้ไม้สอยของคนเมืองลองในอดีต จักรยานและใบขับขี่จักรยาน ภาพถ่ายบ้านเมืองในอดีต พิพิธภัณฑ์แห้งนี้สนับสนุนงบประมาณโดยอาจารย์ไวรุศมุณี องค์อารยปภาช

         วัดดังกล่าวมีพระธาตุห้วยอ้อซึ่งว่ากันว่าสร้างมาในยุคพระนางจามเทวีเมือปี พ.ศ.1078 ไม่เพียงแต่เท่านั้นวัดยังมีระฆังที่ทำด้วยลูกระเบิดจากสัมพันธมิตรตั้งเอาไว้ให้นักท่องเที่ยวได้ชมที่หน้าพิพิธภัณฑ์ด้วย

STORY AND PHOTO BY จำลอง บุญสอง