เข้าถึงแก่นแท้ของคำว่า “Deconstruction” ที่นิทรรศการใหญ่ของ Martin Margiela
จากทริปยุโรปทริปเดียวกันกับที่เราแวะไปมิลานเพื่อไปดูนิทรรศการของขุ่นพ่อ Rick Owens ซึ่งได้เขียนถึงไปก่อนหน้านี้ จริง ๆ แล้วเรายังแอบแวะไปปารีสแบบเช้าเย็นกลับ (ไม่ค่อยลงทุนเท่าไหร่) เพื่อไปดูอีกหนึ่งนิทรรศการแฟชั่นที่..คงจะเสียดายมาก ๆ ถ้าไม่ได้ไปเห็นด้วยตาตัวเอง นั่นก็คือ MARGIELA GALLIERA – 1989/2009 นิทรรศการใหญ่ที่รวบรวมงานของแฟชั่นดีไซเนอร์คนสำคัญที่เป็นแรงบันดาลใจให้กับดีไซเนอร์รุ่นน้องอีกมากมายในวงการอย่าง Martin Margiela ไว้แบบครบครัน
กล่าวถึง Martin Margiela ก่อนสำหรับคนที่ไม่รู้จักพี่ มาร์ติน (ขออ่านชื่อพี่อย่างภาษาอังกฤษก็แล้วกันเนอะ เพราะถ้าอ่านอย่างดัตช์/เฟลมิช บ้านเกิดของพี่ หรือฝรั่งเศส ซึ่งพี่ไปตั้งต้นกิจการของตัวเองจนกลายเป็น Maison Martin Margiela Paris ในเวลาต่อมา คงจะอ่านยากน่าเวียนหัวทั้งสำหรับคนเขียนและคนอ่าน) เป็นดีไซเนอร์ชาวเบลเยี่ยม (อีกแล้ว) ที่เรียนจบแฟชั่นดีไซน์จาก Royal Academy of Fine Arts Antwerp สถาบันเดียวกันกับ Dries Van Noten, Ann Demeulemeester และอีกหลายคนจากเบลเยี่ยม เรียนจบปุ๊บเห็นว่าไปทำงานอยู่กับห้องเสื้อ Gautier ระยะหนึ่งก่อน ก่อนที่จะออกมาทำเองตั้งแต่ปี 1989 แล้วก็ทำมาจนถึงปี 2009 ก่อนจะดอดหนีจากแบรนด์ตัวเองไปอย่างเงียบ ๆ โดยในระหว่างที่ทำงานในแบรนด์ตัวเอง ก็มีแอบไปรับจ๊อบออกแบบเสื้อผ้าสตรีให้แบรนด์ใหญ่อย่าง Hermes อยู่หลายปี จนมีนิทรรศการรวมผลงานออกแบบของมาร์ตินที่ Hermes ออกมาให้ได้ชมกันที่ปารีสด้วยตอนนี้ (แต่เราไม่ได้ไปดู)
ความแปลกประหลาดอย่างหนึ่งของมาร์ตินก็คือ เขาเป็นดีไซเนอร์ที่เก็บตัวมาก ตั้งแต่ทำงานดีไซน์ มีแฟชั่นโชว์เก๋ ๆ เพี้ยน ๆ ออกมาให้คนได้ชมกันรวมแล้ว 20 ปี พี่ไม่เคยเดินออกมาโค้งคำนับหลังโชว์จบเลยสักครั้ง มาร์ตินบอกว่า เขาต้องการให้งานมันพูดด้วยตัวของมันเองมากกว่าที่จะมาโฟกัสกับคนออกแบบ หรือแม้กระทั่งนางแบบที่ใส่เสื้อผ้า หลายครั้งหลายหนที่แฟชั่นโชว์ของ Margiela จะมาพร้อมนางแบบที่ใส่อะไรคาดหน้า ปิดตา หรือปิดมันทั้งศีรษะ ให้ทุกอย่างเป็นเรื่อง anonymous ให้หมด แล้วโฟกัสไปที่งานออกแบบแฟชั่นอย่างแท้จริง ถ้าถามว่า แล้วถ้านักข่าวอยากสัมภาษณ์มาร์ตินต้องทำไง ก็เห็นว่าตลอดระยะเวลาที่พี่ยังเป็น head designer ในห้องเสื้อของพี่เอง พี่ใช้วิธีให้นักข่าวส่งแฟกซ์คำถามเข้ามาที่บริษัท แล้วพี่ก็จะแฟกซ์คำตอบกลับไปให้ คือตอบได้หมดถ้าอยากถามอะไร แต่ไม่ต้องมาเจอหน้ากันหรอกเนอะ
มาร์ตินเป็นคนที่ private มาก มากชนิดที่ตอนถอยตัวเองออกจากแบรนด์ Maison Martin Margiela ที่ตัวเองก่อตั้ง (แต่ได้ขายกิจการให้กับ OTB Group ของ Renzo Rosso เจ้าของ Diesel ก่อนหน้านั้นนานแล้ว) และยุติบทบาทการเป็นแฟชั่นดีไซเนอร์ไปเลยนั้น เขาเลือกไปอย่างเงียบ ๆ แบบสื่อแฟชั่นมารู้เข้าจริง ๆ ก็เป็นเวลาปีสองปีหลังจากนั้น อย่างไรก็ตาม ปัจจุบัน head designer ของ Maison Margiela (ตัดชื่อ Martin ออก) คือ John Galliano ซึ่งตอนเข้ามารับตำแหน่งให้สัมภาษณ์ว่า ได้ไปกินข้าวกับมาร์ตินมาและมาร์ตินก็บอกจอห์นเลยว่าให้ “make it your own” อยากทำงานออกมาแบบไหน ทำเลยน้อง!
เล่าประวัติมาร์ตินมาซะยาว กลับมาที่นิทรรศการที่ไปดูมาดีกว่า ชื่อนิทรรศการ “MARGIELA GALLIERA – 1989/2009” บอกทุกอย่างเกี่ยวกับสิ่งที่จะได้มาดูในวันนั้น นี่คือนิทรรศการรวบรวมผลงานแบบ Retrospective ของ Martin Margiela จัดที่ Palais Galliera Museum of Fashion ในปารีส และเป็นการรวมงานแบบครบทุกคอลเลคชั่นที่มาร์ตินออกแบบ ตั้งแต่ปี 1989 ถึง 2009
การนำเสนอผลงานในนิทรรศการใช้วิธีพาผู้ชมเดินชมเลาะไปเรื่อย ๆ ทีละคอลเลคชั่นเรียงต่อกันจากปี 89 ถึง 2009 ก่อนไปจบที่การรวมชิ้นพีค ๆ ที่มาร์ตินเคยออกแบบไว้ ตามทางเดินเล็ก ๆ มืด ๆ ที่คดเคี้ยว (ประหนึ่งตรอกไดแอกอนในแฮร์รี่ พอตเตอร์) มีทั้งเสื้อผ้าที่ใส่อยู่บนหุ่นแบบไม่มีอะไรกั้นผู้ชม และแบบใส่อยู่ในตู้กระจกที่อาจจะมีการจัดวางตามธีมของคอลเลคชั่นนั้น ๆ พร้อมพร็อพประกอบฉาก โดยหลายคอลเลคชั่นมีคลิปวิดีโอจากการแสดงแฟชั่นโชว์ในปีนั้น หรือวิดีโอการสัมภาษณ์บุคคลสำคัญในวงการแฟชั่นที่มาพูดถึงมาร์ตินให้ได้ชมกันด้วย (คอลเลคชั่นแรก ๆ ภาพบอกชัดว่าเก่ามาก แต่ความเปรี้ยวของงานออกแบบ บอกเลยว่าทะลุจอ)
ถ้าจะให้รวบรวมความคิดความรู้สึกที่สัมผัสได้จากการเดินยาวชมนิทรรศการนี้ออกมาเป็นคำ ๆ เดียว หนึ่งคำที่มันลอยออกมากระแทกใจอย่างจังก็คือคำว่า “deconstruction” แน่นอนว่าสิ่งที่เห็นชัดที่สุดในงานออกแบบของมาร์ตินคือเสื้อผ้าในแพทเทิร์น รูปทรง และการตัดเย็บซึ่งฉีกและแปลกแหวกแนวไปกว่าเสื้อผ้าธรรมดาทั่วไป เช่น แทนที่จะออกแบบเสื้อสูทให้ปกเสื้อวางอยู่บนบ่า มาร์ตินเอาไปวางบนศีรษะ หรือเดรสบางตัวเล่นเทคนิคการพิมพ์ลายที่ดูเหมือนชุดเต็มไปด้วยรายละเอียดของการตัดเย็บ แต่จริง ๆ แล้วเป็นผ้าผืนเรียบที่พิมพ์ลายออกมาดูมีมิติมากซะจนลวงตาให้เห็นเป็นอื่น ฯลฯ ทั้งหมดนี้อาจจะทำให้เผลอคิดไปได้เหมือนกันว่า มาร์ตินดู try hard จัง กับ การต้องฉีกต้องแหวกจากกฎเกณฑ์การออกแบบเสื้อผ้าที่มีอยู่ตลอดเวลา
แต่พอได้มาดูรวมกันทั้งหมดทุกคอลเลคชั่นของเขาแล้ว เรากลับพบว่า มาร์ตินเป็นคนที่ deconstruct อยู่ในสายเลือดซะมากกว่า แต่ละคอลเลคชั่นที่ผ่านไป เหมือนเขาสนุกกับการได้ฉีกหรือถอนรื้อของเดิมจนเกิดเป็นของใหม่ที่ไม่เคยมี และเป็นสิ่งที่ตัวเองก็ยังไม่เคยทำ และอยากทดลองทำไปเรื่อย ๆ อย่างไม่มีหยุด ซึ่งนั่นแหละ ที่เราคิดว่า มันคือความสนุกของเขาในฐานะแฟชั่นดีไซเนอร์ ที่จะได้สำรวจวิธีคิดในการทำงานสร้างสรรค์ของตัวเองไปเรื่อย ๆ จนกว่าจะพอใจ
การจากแบรนด์ตัวเองไปอย่างเงียบ ๆ ในปี 2009 ของเขาจึงน่าจะเป็นจุดที่เขาคงรู้สึกพอใจแล้ว และไม่ได้อยากจะ explore / experiment / deconstruct อะไรอีก..หรือเปล่า นี่เราก็คาดเดาไปอย่างไม่มีหลักการใด ๆ รองรับ ทุกวันนี้คนก็ยังถามกันอยู่ว่ามาร์ตินไปทำอะไรอยู่ที่ไหน ที่เคยได้ยินเข้าหูก็เห็นว่า เขายังอาศัยอยู่ในปารีส ทำงานศิลปะอย่างที่เขาอยากทำไปเรื่อย ๆ แล้วก็ตกปากรับคำ Palais Galliera Museum of Fashion มาจัดนิทรรศการรวมงานนี้ให้เราดูด้วยนี่แหละ
นิทรรศการ MARGIELA GALLIERA – 1989/2009 ยังจัดแสดงอยู่ในปารีสจนถึง 15 กรกฎาคมนี้ ใครผ่านไป ลองแวะไปดูกันได้ ค่าเข้าชม 10 ยูโร หรือ 380 บาทโดยประมาณ คุ้มค่าทุกบาททุกสตางค์
STORY AND PHOTO BY ขเจน
