เปิดห้องเรียน AI ใช้แพลตฟอร์ม LEAD Education ปั้นเด็กเจนใหม่ให้ทันโลก 

ภาคการศึกษากำลังเร่งปรับตัวอย่างมาก เพื่อสร้างเด็กไทยให้ทันกับโลกยุคใหม่ที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วจากเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ หรือ AI ซึ่ง LEAD (LEarning analytics for ADaptive Education) หรือ LEAD Education ถือเป็นนวัตกรรมใหม่เพื่อการศึกษาที่พัฒนาขึ้น และเริ่มนำมาใช้ในระบบการเรียนการสอนของโรงเรียนในสังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ) เมื่อกลางเดือนพฤษภาคม ที่ผ่านมา

ศูนย์เทคโนโลยีอิเล็กทรอนิกส์และคอมพิวเตอร์แห่งชาติ (เนคเทค) สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) พัฒนาแพลตฟอร์ม LEAD Education ให้เป็นเครื่องมือสำหรับการจัดการเรียนการสอนในรูปแบบที่ปรับให้มีความจำเพาะกับผู้เรียนรายบุคคล บนแนวคิด Adaptive Education Platform ที่เป็นเทรนด์การศึกษาในหลายประเทศชั้นนำ

ดร.เสาวลักษณ์ แก้วกำเนิด หัวหน้าทีมวิจัยเทคโนโลยีเพื่อการศึกษา กลุ่มวิจัยการสื่อสารและเครือข่าย เนคเทค สวทช. ในฐานะหัวหน้าโครงการ Adaptive Education Platform บอกว่า เด็กมีทักษะพื้นฐานและความสามารถในการเรียนรู้ไม่เท่ากัน จึงเกิดปัญหาเด็กเรียนไม่ทันกันในชั้นเรียน ขณะที่ครูก็ไม่รู้ว่า เด็กแต่ละคนมีจุดอ่อนตรงไหน ดังนั้น LEAD Education จึงมีบทบาทในการพลิกโฉมการเรียนการสอน โดยนอกจากจะทำหน้าที่เป็นโค้ชส่วนตัวให้แก่ผู้เรียนได้แล้ว ยังเป็นผู้ช่วยที่ทำให้ครูติดตามคุณภาพการเรียนรู้ของผู้เรียนอย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้นในเวลาที่น้อยลง

ในแพลตฟอร์ม e-Learning นี้จะมีเครื่องมือหลายตัวที่ทำให้ครูสามารถติดตาม และวิเคราะห์พฤติกรรมการเรียนรู้เฉพาะเนื้อหาได้อย่างแม่นยำ แล้วนำมาปรับเนื้อหาให้สอดคล้องกับผู้เรียน โดยฟีเจอร์ BookRoll จะจับพฤติกรรมการอ่านบทเรียนในรูปแบบไฟล์ PDF ซึ่งจะทำรู้ว่า นักเรียนใช้เวลาอยู่หน้านี้นานแค่ไหน ไม่เข้าใจเนื้อหาตรงไหน, KidBright Simulator ติดตามการฝึกเขียนโค้ดแบบบล็อก ทำให้รู้ว่าเด็กมีความเข้าใจเรื่องการเขียนโค้ดได้คล่องแคล่วแค่ไหน ใช้เวลาทำนานแค่ไหนในแต่ละบล็อก, VIOLA (Video Interaction and Online Analytics) จะจับพฤติกรรมการเรียนรู้เนื้อหาผ่านสื่อวิดีโอ, และ Abdul for Education ซึ่งเป็น Adaptive Quiz โดยจะมีชุดคำถามในระบบแชตบอตเพื่อวัดความเข้าใจเนื้อหา โดยแบ่งระดับง่าย ปานกลาง และยาก ทั้งด้านความเข้าใจ และความจำ

ขณะนี้ เนคเทค กำลังพัฒนาฟีเจอร์ Recommendation ซึ่งจะทำให้ครูสามารถแนะนำนักเรียนแต่ละคนว่า ควรทบทวนหรือศึกษาเนื้อหาอะไรเพิ่มเติมเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการเรียนรู้ โดยจะเสร็จสมบูรณ์ในอีก 2-3 เดือนข้างหน้า

 

 

เรียนรู้อะไรบ้างจาก AI 101

สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) ได้ออกแบบหลักสูตร AI 101 ที่พัฒนามาจากโมดุลระดับสากล ดังนั้น จะเป็นหลักสูตรที่เทียบเคียงกับนานาชาติแต่ปรับให้เข้ากับบริบทของไทยสำหรับการศึกษาในระดับประถม มัธยมต้น และมัธยมปลาย โดยมีเป้าหมาย ซึ่งไม่เพียงให้มี AI Literacy แต่อยากปลูกฝังให้เด็กไทยสามารถพัฒนา AI ได้เองในอนาคตร่วมกับแพลตฟอร์มของ สวทช. ที่ออกแบบมาให้ทุกคนสามารถเรียนรู้ได้ โดยได้จัดอบรมครูที่สอนในรายวิชาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี เพื่อเป็นวิทยากรแกนนำหลักสูตร AI ทั้งมัธยมต้น และมัธยมปลาย จากโรงเรียนนำร่องทั่วประเทศ

 

ดร.จีระพร สังขเวทัย ผู้อำนวยการสาขาเทคโนโลยี สสวท. บอกว่า นักเรียนจะได้เรียนรู้ว่า ทำไม AI เลียนแบบมนุษย์ได้ และรับรู้ได้เหมือนกับมนุษย์ ทำไม AI ถึงเก่ง สามารถเอาองค์ความรู้มานำเสนอได้ ทำไม AI ถึงปฏิสัมพันธ์กับมนุษย์ได้ คล้ายกับมนุษย์มากเลย เรียนรู้ภาษาธรรมชาติได้ แต่เราต้องทำให้เด็กเข้าใจว่า มนุษย์เป็นผู้ควบคุม AI  

นอกจากฉลาดรู้เรื่อง AI แล้ว อีกเรื่องหนึ่งในหลักสูตรที่สำคัญมากๆ ก็คือ จริยธรรม AI ซึ่งมีความน่ากลัวหากครูหรือนักเรียนรู้ไม่เท่าทัน หรือให้ AI มาชี้นำ แทนที่จะเป็นการทำงานร่วมกับ AI เช่น ครูต้องระวังว่า เด็กใช้ AI ทำการบ้านมาส่งหรือเปล่า ครูจะต้องสอนเด็กให้รู้ว่า เมื่อได้ข้อมูลจาก AI แล้ว เค้าจะต้องเรียบเรียง หรือต้องรู้ว่าจะต้องปรับปรุงเนื้อหาอย่างไรให้เป็นงานของเค้าเอง เป็นเรื่องสำคัญที่หลักสูตรต้องมี และบอกให้ครูและนักเรียนตระหนักถึงความรับผิดชอบในการใช้เทคโนโลยี รวมทั้งการเรียนรู้ข้อจำกัดของ AI เช่น อคติ ข้อมูลบิดเบือน และประเด็นด้านความปลอดภัยและความเป็นส่วนตัว

ส่องห้องเรียนต้นแบบ: ราชวินิตบางแก้ว

จากโครงการนำร่องการใช้แพลตฟอร์ม LEAD Education สำหรับปีการศึกษานี้ สพฐ ตั้งเป้าให้เข้าถึงนักเรียน 140,000 คน จากโรงเรียน 750 แห่ง ซึ่งโรงเรียนราชวินิตบางแก้ว ถือเป็นต้นแบบที่มีนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 และ 6 ให้ความสนใจลงทะเบียนเรียนมากที่สุดกว่า 1,000 คน (ณ สิ้นเดือนมิถุนายน 2568)

กรกันต์ ดิตถ์อัศวณิช ครูกลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี โรงเรียนราชวินิตบางแก้ว บอกว่า LEAD Education ช่วยให้ครูเข้าถึงนักเรียนได้ดีขึ้น และบริหารจัดการกับความแตกต่างด้านพื้นฐานและความสามารถในการเรียนรู้ของเด็กแต่ละคน

ระบบนี้ทำให้นักเรียนบริหารเวลาด้วยตนเองได้ เรียนเวลาไหนก็ได้ โดยนักเรียนสามารถเข้าไปศึกษาคลิปวิดีโอ ทบทวนเนื้อหา หรือเรียนซ้ำได้ตามความต้องการ แล้วจึงมาทำการบ้าน ทำกิจกรรมร่วมกันในชั้นเรียน เช่น เล่นเกม ตอบคำถาม และสรุปเนื้อหา ขณะที่ครูก็สามารถวิเคราะห์จุดเด่นจุดด้อยของนักเรียนได้อย่างแม่นยำ และสามารถจัดกลุ่มหรือออกแบบกิจกรรมเสริมที่ตอบสนองความต้องการของนักเรียนแต่ละกลุ่มได้อย่างเหมาะสม

อย่างไรก็ตาม ในอนาคตอยากให้ทีมวิจัยพัฒนาต่อยอดแพลตฟอร์มและระบบดังกล่าว เช่น พัฒนาระบบให้เป็นเสมือนนิเวศทางการเรียนรู้ หรือ Ecosystem ที่สมบูรณ์แบบ ครอบคลุมตั้งแต่การลงทะเบียนเรียน การรับส่งงาน การทำกิจกรรม ไปจนถึงการประเมินผลการเรียน เพื่อให้ครูสามารถบริหารจัดการชั้นเรียนได้อย่างเต็มรูปแบบและมีประสิทธิภาพมากที่สุด

นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6 (สาขาวิทย์-คณิต) ที่ลงทะเบียนเรียน ส่วนใหญ่ยอมรับว่า ปกติใช้ AI เพื่อการเรียนอยู่แล้ว เช่น แปลภาษาอังกฤษ ค้นหาข้อมูลต่างๆ รวมถึงความรู้เรื่องสุขภาพ แต่การเรียนในหลักสูตรนี้ทำให้เข้าใจเรื่อง AI อย่างถูกต้อง และรู้เรื่องจริยธรรมว่า อะไรควรใช้ อะไรไม่ควรใช้ มีผลกระทบต่อสังคมอย่างไร รวมทั้งเป็นการปูพื้นฐานเพื่อการเรียนในระดับมหาวิทยาลัยต่อไปด้วย

ขณะเดียวกัน เอกสิทธิ์ ปิยะแสงทอง ผู้อำนวยการกลุ่มพัฒนาการศึกษาสำหรับผู้มีความสามารถพิเศษ สำนักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา สพฐ. กล่าวเสริมว่า การใช้ AI ในฐานะผู้บริโภคอาจไม่ใช่ตัวตอบโจทย์ระยะยาวของประเทศ เพราะว่า เมื่อไหร่ก็ตาม เราใช้ AI ในฐานะผู้บริโภค ฐานข้อมูลจะไปอยู่ที่ AI platform ต่างๆ หมด ดังนั้น วิธีการก็คือ ทำอย่างไรให้เด็กไทยก้าวทันโลก ซึ่ง Teaching about AI คือ คำตอบ โดย LEAD Education จะสอนเด็กสร้าง AI ได้ แต่สร้างอย่างเข้าใจ ใช้เป็น และใช้อย่างมีจริยธรรม 

ภายใต้คู่มือการขับเคลื่อน AI Guidance (Interim) สพฐ จะต้องเร่งเตรียมความพร้อมทั้งครู (Teaching with AI) และนักเรียน (Teaching about AI) ทั่วประเทศ ซึ่งองค์การเพื่อความร่วมมือทางเศรษฐกิจและการพัฒนา หรือ OECD กำลังร่างกรอบการประเมินสมรรถนะนักเรียนมาตรฐานสากล (PISA: Programme for International Student Assessment) โดยจะเพิ่มหัวข้อ AI Literacy เข้าไปด้วย และกำหนดจะเริ่มใช้ในปี 2029